Od 12 lat organizuję w Polsce śluby symboliczne z ramienia Polskiego Stowarzyszenia Racjonalistów. Gdy zaczynałam w 2013 roku, była to zupełnie niszowa inicjatywa (choć już nie taka nowa, bo Stowarzyszenie urządziło pierwszą ceremonię ślubną w Warszawie w 2006 roku). Dziś zdecydowanie ceremonie humanistyczne nabierają w naszym kraju popularności. Wciąż jednak spotykam się bardzo często z pytaniem: „Po co komu taki ślub, który jest wyłącznie ślubem symbolicznym?” i na to pytanie chciałabym Wam dzisiaj odpowiedzieć.
Ślub humanistyczny a ślub cywilny i kościelny
To prawda, że ślub humanistyczny w Polsce jest ślubem symbolicznym i nie niesie ze sobą żadnych skutków prawnych. Aby wstąpić w związek małżeński, konieczne jest zawarcie ślubu cywilnego lub wyznaniowego. W 2013 roku wydawało mi się, że zanim się obejrzę, śluby humanistyczne zostaną w Polsce zalegalizowane i będą funkcjonowały na tych samych zasadach, co śluby organizowane przez związki wyznaniowe; tyle że będą bezwyznaniowe. 🙂 Czas pokazał, że było to dość naiwne z mojej strony i dziś wydaje mi się, że szanse, aby doszło do tego za mojego życia, są nikłe; niemniej nadziei nie porzucam. 🙂
Dlaczego ludzie decydują się na ślub symboliczny?
Wróćmy jednak do głównego wątku. Po co komu ślub symboliczny? Jaka jest jego wartość? Czy to taki dodatek do wesela, czy jakaś deklaracja ideowa? A może przedstawienie teatralne lub coś w tym rodzaju? Otóż nic z tych rzeczy. Pozwólcie, że wspomnę najpierw pokrótce, skąd takie śluby się wzięły, a potem wyjaśnię, na czym polegają. Wówczas odpowiedź na tytułowe pytanie stanie się dla wszystkich oczywista.
Pochodzenie i filozofia ceremonii humanistycznych
Ceremonie humanistyczne wyrosły z nurtu światopoglądowego zwanego nowym humanizmem, świetnie opisanego przez Jacka Tabisza w książce pod tym samym tytułem („Nowy humanizm. W stronę nowego wspaniałego świata bez ideologii”, Wydawnictwo Bez Maski, 2022). W największym skrócie nowy humanizm to system filozoficzno-etyczny oparty na wiedzy naukowej i poszanowaniu praw człowieka. To także ruch społeczny, popularny w wielu krajach Europy i nie tylko. Różni przedstawiciele tego nurtu doszli niezależnie od siebie do wniosku, że ludziom w naszych czasach bardzo potrzebny jest nowy rodzaj ceremonii.
Świętowanie ważnych chwil bez religijnego kontekstu
Wielu z żyjących współcześnie ludzi nie czuje się związanych z żadną religią, wielu to także zadeklarowani ateiści albo agnostycy. Czy porzucenie religii lub zdystansowanie się do organizacji religijnych miałoby jednak oznaczać, że nie chcemy świętować ważnych chwil w życiu z bliskimi nam ludźmi? Zdecydowana większość z nas odczuwa przecież taką potrzebę. Jak zatem możemy świętować zawarcie małżeństwa na miarę XXI wieku? W Urzędzie Stanu Cywilnego, gdzie po 15 minutach umówiona jest kolejna para? Czy zmuszając się do ślubu kościelnego wbrew naszym przekonaniom?
Nowa jakość ceremonii – humanistyczna alternatywa
Humaniści zaproponowali coś zupełnie nowego. Ceremonię, która jest tak piękna, że obecnie nawet niektóre wierzące Pary proszą o zorganizowanie dla nich takiego symbolicznego ślubu niezależnie od ślubu kościelnego, który zawierają z pełnym przekonaniem. Co ich do tego skłania?
Osobisty charakter ślubu
Otóż widzą oni, że ślub kościelny, choć dla wierzących stanowi sakrament, zupełnie nie ma osobistego charakteru, podobnie zresztą jak śluby cywilne. A przecież, aby świętować tak ważne wydarzenie w życiu osobistym, nadanie ceremonii osobistego charakteru wydaje się wręcz wymogiem niezbędnym. Taki charakter mają właśnie symboliczne śluby humanistyczne, bo troska o indywidualizm stanowi jeden z ich głównych fundamentów.
Wzruszająca i osobista przysięga
Ślub humanistyczny, po pierwsze, zawiera Waszą własną przysięgę małżeńską – dokładnie taką, jak chcecie. Nie musicie powtarzać wyświechtanych formułek, możecie powiedzieć sobie to, co faktycznie czujecie i co naprawdę chcecie sobie obiecać. I czego będziecie chcieli i potrafili dotrzymać. Może to być coś więcej niż przyrzeczenie – możecie zawrzeć tu wyznanie miłosne, możecie opisać, co w tej drugiej osobie najbardziej kochacie, albo jak Wasza miłość ewoluowała. Możecie powiedzieć sobie coś z humorem. 🙂 Wasze przysięgi będą takie, jak Wy sami, a moment ich składania będzie być może najbardziej wzruszającym momentem w Waszym życiu!
Ja często uczestniczę w procesie tworzenia tekstu przysięgi, a nawet jeśli Para nie potrzebowała pomocy przy pisaniu, przeważnie otrzymuję ich teksty z wyprzedzeniem. A mimo to, gdy dochodzi do składania przysięgi, bardzo często się wzruszam. Goście wzruszają się wielokrotnie bardziej, bo dla nich jest to zupełnie nowe doświadczenie. No i oczywiście, jeżeli zachowaliście swoje przysięgi w sekrecie przed sobą nawzajem, o co zawsze proszę moje Pary, sami przeżywacie niezwykle głęboko to, co wygłasza przed Wami Wasza druga połówka. 🙂
Ceremonia skrojona na miarę
Po drugie, ślub humanistyczny stwarza możliwość opowiedzenia Waszej historii miłosnej, opowiedzenia o Waszym związku, o Waszych marzeniach i planach na przyszłość (to już jest moje zadanie jako celebrantki). Ślub humanistyczny może zawierać Wasze ulubione wiersze lub piosenki, przemówienia przyjaciół lub rodziny, Wasze wspomnienia, zabawne historyjki, symboliczne rytuały. Może i zazwyczaj odbywa się w bardzo pięknym miejscu – w lesie, na plaży, w górach, w pałacu czy w stodole weselnej. Można go zorganizować o dowolnej porze, np. o wschodzie lub zachodzie słońca, a nawet w nocy. Może też być utrzymany w określonej stylistyce – danej epoki czy danego świata fantasy. Właśnie dzięki temu, że jest to ślub symboliczny, jego formuła nie wprowadza żadnych ograniczeń.
Najpiękniejszy sposób świętowania miłości
Po co zatem komuś taki ślub, który jest wyłącznie symboliczny w charakterze? Ponieważ jest to niesamowite przeżycie i najpiękniejszy możliwy sposób świętowania Waszej miłości! 🙂 Gwarantuję, że również w skromnej wersji bez żadnych szaleństw, bez żadnych rytuałów czy specjalnych strojów, ceremonia, podczas której opowiadamy szczerze o Waszym uczuciu, jest niezapomnianym doświadczeniem dla wszystkich, którzy w niej uczestniczą!
Ślub symboliczny nie jest obowiązkowym punktem programu przy planowaniu ślubu i wesela. Jednak zapewniam, że żadne oryginalne zabawy weselne (a przecież naprawdę ciężko się zdobyć na prawdziwą oryginalność w tym zakresie) nie zapadną gościom w pamięć tak mocno, jak Wasza ceremonia humanistyczna. Ceremonia symboliczna, która zawsze będzie oryginalna, jedyna w swoim rodzaju i całkowicie dopasowana do Was, Waszych gustów i charakterów.
Ceremonia, która łączy i porusza
Jest jeszcze jedna zaleta takiego symbolicznego ślubu – możliwość przedstawienia swojej drugiej połówki dalszej rodzinie czy znajomym w sposób, z którym nic się nie może równać. Dzięki opowieści celebranta lub celebrantki Wasi goście poznają Waszego ukochanego czy ukochaną, wciągną się w Waszą historię, a słysząc Wasze przysięgi, zaczną najpewniej płakać jak bobry. 🙂 Z kolei ci, którzy dobrze Was znają, mogą aktywnie uczestniczyć w ceremonii humanistycznej, np. dzieląc się swoimi wspomnieniami lub spostrzeżeniami, co zazwyczaj sprawia im dużą radość. Pamiętajcie też, że to Wy decydujecie, co podczas takiego ślubu symbolicznego ma zostać opowiedziane, a co przemilczane. To Wasz czas i Wasza opowieść.
Na koniec warto jeszcze wspomnieć, że nie każda Para chce lub może zalegalizować swój związek w Polsce. Dla takich Par, które chciałyby się podzielić swoją opowieścią z bliskimi i złożyć sobie w ich obecności przysięgi małżeńskie, doskonałym rozwiązaniem jest ślub symboliczny. Do nich także skierowana jest oferta Polskiego Stowarzyszenia Racjonalistów.
Prezeska PSR od 2017 roku. Ateistka, celebrantka humanistyczna a zawodowo także specjalistka ds. szkoleń. Pomysłodawczyni i główna organizatorka Wrocławskich Dni Darwina, współautorka Kalendarza Naukowego PSR, koordynatorka ceremonii humanistycznych z ramienia PSR. Od 2016 roku członkini zarządu Europejskiej Federacji Humanistycznej z siedzibą w Brukseli (w latach 2017-2020 pełniła funkcję wiceprezeski). Lubi uczyć się rzadkich języków, interesuje się sztuką i naukami przyrodniczymi. Propaguje też w Polsce wiedzę o kulturze indyjskiej, obalając krążące stereotypy. Swoim działaniem pragnie dawać wyraz ateizmowi pozytywnemu, który jest nie tyle zaprzeczeniem religii, ile przede wszystkim afirmacyjnym światopoglądem opartym na nauce i filozofii, a znajdującym swój najpełniejszy wyraz w sztuce.
